Gelersen gorersen qalasi

 

Kisliler bu qalaya qiz ,gahda qiz qalasi deyirler .Qiz “alinmazliq” ve “meglubedilmezlik” anlamini ifade edir . Bu qala baresinde melumat veren yegane menbeler Kerimaga Fatehin ve Haci Seid Ebdulhemid Efendinin eserleridir .Hemin menbelerde bu qala “Qizlar “adi ile deyil ,”gelersen -gorersen “ adi ile xatirlanir . Hadiseleri diqqetie izledikde “gelersen –gorersen “adinin Qizlar qalasina sonradan daha dogrusu ,1743 –cu il hadiserei ile elaqedar olaraq verildiyi anlasilir . Sah Tehmasibin 1551-ci ildeki melum hucumundan qorunmaq ucun sekililerin hem kisin ozunde yerlesen kis qalasinda ,hem de Qizlar qalasinda mudafiye olunduqlarini her iki menbe aydin sekilde tesdiq etmekdedir . “gelersen –gorersen” qalasi kis kendinin simal – serqinde,kis cayinin qollarindan biri olan Damarcin cayinin sol sahilinde , Qaratepe daginin uzerinde yerlesir.Qaratepe daginin arxasinda ise yukek daglar siralanir . Qalanin bele bir yerde salinmasinin esas meqsedi odur ki, onden , arxadan ve cay terefden qaya sildirim olduguna gore hucum etmek mumkun deyil .Qaya ile kis kendi arasindaki erazi Qala duzu de adlanir . Lev Tolstoyun “Haci Murad” povestinin qehremanlarinin basina gelen hadiseler bu qalada cereyan edir . Menbeler gosderir ki, seki xani Dervis Mehemmed xan 1551-ci ilde qala mudafiye olunmus ve kis qalasi alindigi zaman qacmaga cehd etmis ve sahin adamlari terefinden qetle yetrilmisdir . Yene hemin menbeler 1743-cu ilde Haci Celebi xan sekini musdeqil xanliga cevirdi . yeniden Seki sah ordusu ile qarsilasmali oldu. Nadir sahin qosunlari qalani fasilelerle muhasirede saxlayir. Muhasirede qalmaq sekililer ucun cetin olsada , onlar uzun muddet dusmenle mubarize aparmis ve ona sert muqavimet gosdermisler. “gelersen – goresen” adi da bu hadiselerle baglidir. Bele revayet edirlerki, uzbeuz duran qosunlar uzaqdan -uzaga, qisqira-qisqira danisa bilirlermis. Bir defe Nadir sah ozu danisiga girir ve sorusur :”o nece qaladir ki, onu almaq olmur?” ona cavab verirler “gelersen – gorersen “ Ele o vaxtdan qala bele adlanir. Hazirda qala dagilmis veziyyetdedi ve ciddi temirlerin aparilmasi lazimdi. Qalanin muxtelif hisseleri dagilmis veziyyetde, bir-birine yaxin erazilerde yerlesir. Indi qalaya ekskursiyalar teskil olunur ve turistlere acig sekilde bura daxil olmaga icaze verilir.