İngiltərə burjua inqilabı
İngiltərə burjua inqilabı: 1-ci dərs
İngiltərə inqilabının başlanmasıİnqilab ərəfəsində İngiltərənin sosoial-iqtisadi və siyasi vəziyyəti.
XVII əsrin ikinci rübündə İngiltərə feodal ölkəsi olaraq qalırdı.lakin ölkə iqtisadi inkişaf dövrü keçirirdi.İnqilab ərəfəsində İngiltərədə manufakturaların sayı artırdı. Bu müəssisələrdə mahud,şüşə, kağız, sabun, barıt, silah və s. məhsullar istehsal edilirdi. Bu dövrdə İngiltərədə Avropanın digər ölkələrində olduğundan daha çox kömür və dəmir çıxarılır və dəmir əridilirdi. Mahud sənayesi yenə də sənayenin əsas sahəsi olaraq qalırdı.
İngiltərədə tacirlər manufakturaları sex qaydaları və məhdudiyyətlərin olmadığı kənd yerlərində yaratmağı üstün tuturdular. Bir çox mallar , əsasən, mahud digər ölkələrə ixrac olunurdu.Lakin şəhərləri,xüsusən , London sürətlə inkişaf edirdi. Ölkənin 5.5 mln. Nəfər əhalisinin 500 mini Londonda yaşayırdı. Londonun mərkəzində banklar, valı tacirlər və gəmi sahiblərinin kontorları yerləşirdi.
Sənətkarların və şəhər əhalisinin sayının artması taxıl, ət,yun və digər kənd təsərrüfatı məhsullarına tələbatın yüksəlməsinə səbəb olurdu. Ölkənin cənub-şərq hissəsində bu məhsulları satış üçün istehsal etmək getdikcə daha sərfəli olurdu.
İngiltərənin cənub-şərq bölgələrində orta və xırda mülkədar- zadəganlar və varlı kəndlilər təsərrüfatlarında muzdlu əmək tətbiq etməyə başlamışdılar. Öz maraq və məsuliyyətlərinə görə onlar burjuaziyaya bənzəyirdilər. Zadəganların bu hissəsini yeni zadəganlar adlandırırdılar.Yeni zadəganlar qənaətcil,içgüzar təsərrüfatçı idilər. Onlar qoyun ,cins iri buynuzlu heyvanları çoxaldır, yun ilə geniş ticarət edir, şəhərlərə satış üçün taxıl,ət,pendir göndərirdilər.Onların malikənələrində muzdlu fəhlələr gön emal edir, pivə bişirir, çətənə lifindən kəndir toxuyurdular. Yeni zadəganlarda tazirlərə qarşı nifrət hissi daha yox idi.Onlar artıq şəhər burjuaziyasına təkəbbürlə baxmırdılar.Qızlarını isə çox zaman tacirlərə verir, yaxud özləri tacir qızları ilə evlənirdilər. Yeni zadəganların ata-babaları vaxtı ilə londonda kətan və yaxud kəndirlə sərfəli alver edən və varlanaraq torpaq, həmçinin zadəgan rütbəsi almış tacir olmuşdular.
Zadəganların bir qismi bilavasitə təsərrüfatla məşğul olmurdu. Onlar torpağı iri sahələrlə fermerlərə icarəyə verirdilər. Fermerlər də öz növbəsində muzdlu işçi qüvvəsi tətbiq etməklə torpağın becərilməsini təşkil edirdilər.
İngiltərədə təhkimçilik yox idi. Lakin kəndlilərin əsas kütləsi töycünü mülkədarlara pulla, məhsulla və heyvanla ödəyirdilər.Kəndlilərin pul ilə haqq- hesabları getdikcə artırdı.
Mülkədar-zadəganların torpaqları onların tam mülkiyyəti hesab olunmurdu. Kral torpağın ali mülkiyyətçisi idi.Vaxtı ilə kraldan torpaq almış vassallar indi ona cəngavər kimi xidmət etməli idilər. Belə hərbi xidmətin zəruriliyi çoxdan aradan qalxmışdı.Kral muzdlu ordu saxlayır, mülkədar isə bu cür xidmət əvəzinə kral xəzinəsinə pul verməli idi. Krala torpağa görə böyük məbləğdə pul vermədən mülkədar , torpağı varisinə verə biməzdi, torpağı satmaqdan ötrü icazə əvəzində yenə də haqq verməli olurdu.
Kral müxtəlif yollarla xəzinəni doldururdu.O, varlı adamlardan "hədiyyələr” tələb edirdi. Əgər kimsə bundan boyun qaçırıdısa kral deyirdi:”Ona draqunu göstərin”. O zaman belələrinin evlərinə əsgər dəstəsi gedir və orada azğınlıq edirdi. Kral bir çox məhsulların ticarət hüququna özü yiyələnmişdi.Bu hüququ o, xeyli pulla tacirlərə sataraq bu yolla onları qazandıqları mənfəətin bir hissəsindən məhrum edirdi. Kralın ağır vergiləri yeni zadəganlara və bujuaziyaya əldə etdikləri vəsaiti tam şəkildə təsərrüfatın inkişafına yönəltmələrinə mane olurdu.
Rəylərin sayı:.