Səfəvilər dövlətinrin dağılması

Səfəvilər dövlətinrin dağılması

Səfəvilər dövlətinrin dağılması və Əfşarlar imperatorluğunun yararması. Nadir xan Azərbaycanda Səfəvi hakimiyyətini bərpa etdikdən sonra da xalqın güzəranı yaxşılaşmır. Hərbi xərcləri ödəmək üçün külli miqdarda vəsaitə ehtiyacı olan Nadir xan yeni vergi siyasəti yeritmək qərarına gəlir. Ancaq uzun sürən dağıdıcı müharibələr nəticəsində iqtisadiyyatı dağılmış Azərbaycanda əhalinin vergiləri vermək imkanı olmur. Nadir xan ölkənin sosial-iqtsiadi və syasi vəziyyətinin ağırlığını, xalqın Səfəvi sülaləsinin idarə üsulundan narazılığını hiss edərək yeni bir tarixi addım atır. Şah III Abbasın qəfil ölümündən isifadə edərək 1736-ci ilin martında Muğanda Suqovuşan adlı yerdə   qurultay çağırır. Bu qurultayda Nadir xan  Səfəvilər sülaləsinin hakimiyyətinə son qoylduğunu eldan edir. Qurlutay iştirakçıları Nadiri  şah seçirlər. Nadirin şah seçilməsindən narazı olan, Ziyadoğlu kimi tanınan Gəncə bəylərbəyi, habelə Qarabağın Otuzikilər, Kəbirli və Cavanşir tayfalarının başçıları ailələri ilə birlikdə Xorasana sürgün edilirlər. Qazax, Şəmsəddil və Borçalı mahalları Kartli hakiminin tabeliyinə verilir.

 

         Nadir şah yalnız ona sadiq qalan feoddalları öz  yerində saxlamaqla yeni vəzifələri yaxın adamlarına tapşırır. Dövlət aparatında yüksək vəzifələrə çəkilənlər içərisində əfşar-trük  tayfasından olanlara üstünlük verilir. Nadir şah Şirvan,  Qarabağ, Çuxursəd və Təbriz bəylərbəyliklərini birləşdirirək  Azərbaycan adı altında vahid inzibati  bölgə yaradır. Bölgənin mərkəzi Təbriz, hakimi isə Nadir şahın qardaşı İbrahim xan olur.

         İranda hakimiyyətin mənşəcə Azərbaycan türklərindən olan əfşarların əlinə keçməsi mütərəqqi hadisə idi. Eyni zamanda Nadir şahın hakimiyyətdə olduğu 1736-1747-ci illərdə ölkədə qısa müddət ərzində ara müharibələrinə son qoyulur. İri tayfa başçılarının və mərkəzi  hakimiyyətə tabe olmayan feodalların müqaviməti qırılır.

         Nadir şah öz hakimiyyətinin ilk illərindən etibarən vergi toplanması işini qaydaya salmaq üçün vəzifə bölgüsü aparır və güclü nəzarət nəticəsində gəlirlər xeyli artır. Nəticədə xalqdan toplanmış  vergilər ayrı-ayrı adamlar tərəfindən mənimsənilmir, birbaşa xəzinəyə daxil olur. Bu vəsait isə əsasən ordunun saxlanmasına xərclənir. Bu siyasət iri feodalların iqtisadi cəhətdən sarsılması ilə nəticələndiyindən Nadirə qarşı onların böyük narazılığına səbəb olur. Ölkədə vergi və  mükəlləfiyyətlərin artırılması əhaliin güzəranına da pis təsir edir, sadə xalq var-yoxdan çıxır. Kəndlilər əldə etdikləri bütün məhsulu demək olar ki, vergi şəklində xəzinəyə verməli olurlar.

         1737-ci ildə Astara hakiminin əmri ilə 6 min kəndlinin səfərbərliyə alınması bu bölgədə iqtisadiyyatın tənəzzülə  uğraması ilə yanaşı, əhalidə ciddi narazılıq doğurur.

         Ümumiyyətlə, Nadir şahın ölkədə həyata keçir­diyi siyasət, XVIII əsrin 30-40-cı illərində vəziyyəti kəskin şəkildə ağırlaşdırır, təsərrüfat həyatı dağılmağa başlayır. Nəticədə  ölkənin müxtəlif yerlərində Əfşar  idarə-üsuluna qarşı üsyanlar dalğası başlayır.




Paylaş

Oxşar xəbərlər

Rəylərin sayı:.

  1. 24 oktyabr 2011 08:12
    bu sayti tarix muellimemize nigar xanima vercem

  2. 26 iyun 2012 15:57
    coooox sagolun

  3. 1 iyul 2012 13:22
    azdi
    tsk
    amma
    maraqlidir

  4. 7 oktyabr 2012 16:42
    Azdi ancaq yenede maraqlidi cox twklar))

  5. 30 oktyabr 2012 20:18
    azdi amma maraqlidi melumat ucun ise tesekur edirik wink

  6. 24 noyabr 2012 20:16
    twk/super wink

  7. 26 noyabr 2012 19:38
    qisa ve konkret... tsk (Y)

  8. 5 dekabr 2012 14:26
    maraqlidirrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

  9. 27 dekabr 2012 12:58
    ela cox sagol

  10. 6 may 2013 11:35
    nadir sah ozunu evvel melek kimi gosterir sonra onunda maskasi cixir

  11. 13 iyun 2013 15:38
    love twk maraqlidi

  12. 9 iyul 2013 12:25
    heyif Sefeviler dovleti dagildi eger dagilmasaydi onda Azerbaycanin erazisi boyuk olardir

Məlumat Hörmətli qonaq, sizin qeydiyyatınız olmadığı üçün siz rəy yaza bilməzsiniz.Xahiş edirik qeydiyyatdan keçin.